CHP Niğde Milletvekili ve Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer, Tarım ve Orman Bakanlığının 2026 Plan ve Bütçe Komisyonun görüşmelerinde TÜİK ve Bakanlık üretim verileri üzerinden gıda arz açığını ekranda görüntülü anlattı. Gürer, "Bakanlığın kamuoyuna sunduğu tabloyla gerçek üretim rakamları arasında büyük uçurum var. Üretim birçok üründe hızla düşüyor, buna rağmen yeterlilik varmış gibi açıklamalar yapılıyor. Türkiye gıda alanında kırılgan ve dışa bağımlı bir hale geldi." dedi.
"TARIM MİLLÎ GÜVENLİK KADAR ÖNEMLİ; VERİLER GERÇEKLERİ ÖRTMÜYOR"
Tarımın "doyuran ve giydiren" temel bir sektör olduğuna vurgu yapan CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Bakanlığın kamuoyuna sunduğu "İddialar ve Gerçekler" kitapçığındaki verilerin fiili üretim rakamlarıyla örtüşmediğini söyledi.
"2023 yılında 77,7 milyon ton olan tahıl ve bitkisel üretim, 2025 TÜİK tahminlerinde 67,1 milyon tona düşüyor. Yani iki yılda 10 milyon tonluk kayıp var. Meyve üretiminde de benzer bir tablo var: 2023'te 27,4 milyon ton olan üretim 2025 tahminlerinde 19,8 milyon tona iniyor. Kayıt dışıyla beraber kayıp 10 milyon tona ulaşıyor. Böyle bir düşüş varken 'yeterlilik' nasıl sağlanıyor?" dedi.
BUĞDAY, ARPA, AYÇİÇEĞİ… "BAKANLIĞIN YETERLİLİK HESAPLARI GERÇEĞİ YANSITMIYOR"
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, özellikle buğday üretimindeki tabloyu eleştirerek şunları kaydetti:
"Bakın, bir kitapçık yayınlıyorsunuz, orada, 17 milyon 900 bin tona buğday üretimimiz düşmüş. "Yıllık üretimimiz 19 milyon ton ortalama bize yeter." diyorsunuz. Yeterlilik olarak İddialar ve Gerçekler kitabına yazmışsınız ki: "Yüzde 224 buğdayda yeterlilik var." Bir de parantez koymuşsunuz, durum. Bu, durumun tespiti mi durum buğdayı mı? Durum buğdayı ise Türkiye'de durum buğdayı yetiyorsa niye ithalat yapıyorsunuz? 2002 yılına göre 19 milyon 500 bin ton olan buğday üretimi 17 milyon 900 bine düştüyse nasıl kendi kendine yeterlilik var? Bu İddialar ve Gerçekler'i kamuoyuna nasıl paylaşıyorsunuz? Bakın, bu sizin verileriniz. Buradaki verilerinizde 2019-2020'de yeterlik 89,5; 2020-2021'de 102,3; 2021-2022'de yüzde 87,3; 2022-2023'te yüzde 96,1; 2023-2024'te yüzde 118; bu yıl 17 milyon 900 bine düşmüşüz, yüzde 226; bu nasıl bir olaydır"dedi.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı soruları yanıtlarken konuşmasında Gürer 'i doğruladı.Bakan Yumaklı şöyle konuştu " "hububatta yeterli değiliz" dedi Ömer Fethi Gürer vekilimiz ekranada yansıttı ama orada zaman farkı var.Onu söylüyeyim.Biz notlarımıza,daha doğrusu biz açık şekilde yazmamız gerekir.En son açıklanan yeterliliğimiz iki yıl geriden geldiği için 2023 rakamları ,O yüzden orada farklılıklar var.Onu düzelteceğiz"dedi.Gürer açıklanan verilerde tarih ifade edilebilirdi " demesi üzerine Bakan Yumaklı" Evet onu düzelteceğiz" diye konuştu.
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer arz açığı ürünleri de rakam rakam açıkladı. Gürer"
. Arpada, 2002 yılında Türkiye arpa üretiminde 8 milyon 300 bin ton üretmiş, bu yıl 6 milyon 900 bin tona düşeceğimizi TÜİK açıklamış, burada da "Yeterliliğimiz var." deniliyor. Keza, çeltikte yeterliliğimizde, çeltik üretimi artmış ama yine Türkiye dışa bağımlı. Ayçiçeğinde 2023 yılında üretim
2 milyon 198 bin tonken 2025 yılında 1 milyon 800 bin tona düşmüş; bunda da dışa bağımlıyız. Verilerin hepsi Tarım Bakanlığının verileri. Cevizde 2002 yılında Türkiye ceviz üretimi 120 bin tonken bugün ceviz üretimimiz 360 bin tona gelmiş; yine, sizin verdiğiniz yanıta göre yeterliliğimiz yüzde 80. Soyada 2002'de Türkiye'nin soya üretimi 75 bin tonmuş, şimdi 148 bin tona çıkmış ama yeterliliğimiz yüzde 4,1. Kuru fasulyede, 2002 yılında Türkiye'de kuru fasulye üretimi 250 bin tonmuş, nüfusumuz 65 milyon; bu yıl kuru fasulye üretimimiz 247 bin ton, 2002 yılının altındayız "Kendi kendine yeterliliğimiz var." diyorsunuz. 2002 yılında Türkiye'nin nohut üretimi 650 ton, bu yılki üretim 406 bin 400 ton; burada da yine "Yeterliliğimiz var." diyorsunuz. Kırmızı mercimek, 2002 yılında Türkiye'de kırmızı mercimek üretimi 500 bin ton, şu anda olacağı tahmin edilen 230 bin tona düşüyor; kırmızı mercimekte Kanada'dan ithal ediyoruz, tohumunu verdiğimiz ülkeden; bırakın, yeterliliği yarı yarıya üretim kaybı var. Çayda, 2002 yılında Türkiye'nin çay üretimi 791 bin 700 ton, 2023'te 1 milyon 369 bine çıkılmış, bu yıl 1 milyon 350 bin tona üretim gelmiş; çayda dahi ithalat yapıyoruz. Pamukta, 2002 yılında Türkiye'nin pamuk üretimi 966 bin ton, 2023 yılında üretim 777 bin tona gerilemiş; yeterliliğimiz yüzde 97. Şeker pancarı, 2002 yılı şeker pancarı üretimimiz 16 milyon 500 bin ton, bu yıl tahmin edilen, 2025 yılı ikinci tahmini 21 milyon 500 bin ton; 2025 yılın ilk dokuz ayında 109 bin 969 ton şeker ithalatı yapılmış.
Üretim tahminlerindeki sapmaları da tek tek çıkardım. 21 üründe arz açığımız var "Net ihracatçıyız." diyorsunuz; hububatta, bakliyatta Türkiye ithalatçı. Ha, ihracat yaptığımız var mı? Var; domates var, kayısı var, fındık var, üzüm var. E, bunlardan yemek olmaz ki, yemek olan ürünlerde dışa bağımlıyız; Türkiye bu anlamda geriye düşmüş durumda. Arkadaşlarımız kamuoyuyla verileri paylaşırken hangi dayanakla bunları kamuoyuyla paylaşıyorlar? Sonra diyorsunuz ki: "Net ihracatçıyız." Dedi.
HAYVAN VARLIĞI 1980'DEN BERİ HIZLA DÜŞÜŞTE
Ömer Fethi Gürer, hayvan varlığına ilişkin verileri de değerlendirerek, "
1980'de büyükbaş, küçükbaş hayvan varlığı toplamı 84 milyon 598 bin; bugün geldiğimiz noktada 71 milyon 888 bin baş yani 84 milyon 598 binden 71 milyon 888 bine düşmüşüz; kişi başına hayvan varlığında da et üretiminde de geriye düşmüşüz." Diye konuştu.
"GÜBRE FİYATLARI PATLADI; ÇİFTÇİ GİRDİ MALİYETLERİNİN ALTINDA EZİLİYOR"
Üre ve DAP gübresi fiyatlarındaki artışa dikkat çeken CHP'li Gürer, "2024'te üre gübresi 12 bin liraydı, bugün 25 bin 500 lira. DAP gübre 18 bin 350 liraydı, bugün 34 bin lira. Bir yılda fiyat katlanmış. Destekleme miktarları bu artışın çok gerisinde. Çiftçi girdi maliyetlerini karşılayamıyor," dedi.
"ALIM FİYATI DÜŞÜK, GİRDİ MALİYETİ YÜKSEK; ARACILIK SİSTEMİ KAZANIYOR"
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, mevcut uygulamaların çiftçiyi üretimden kopardığını belirterek, Mehmet Şimşek'in politikalarıyla üreticilerden ürün alım fiyatları düşük tutuluyor. Alım fiyatı düşük, girdi maliyeti yüksek; esasında olması gereken girdi maliyetleri artı makul bir kâr olmalı. Aracılık sistemiyle üretilen ürün rafa gidinceye kadar 5 kat artıyor, çiftçiye faydası yok, vatandaş kazık yiyor; arada birileri bu işi götürüyor, bunu da herkes görüyor" dedi.
"TARIM SAYIMI KAĞIT ÜZERİNDEN YAPILMAZ; ÇİFTÇİ TEHDİT EDİLİYOR"
Tarım sayımının sağlıklı yapılmadığını söyleyen Ömer Fethi Gürer, şöyle konuştu:
"Bakınız, sizin dönemizde doğru bir şey yapıldı, planlamaktan söz edildi, tarım sayımından söz edildi ama uygulama yanlış; tarım sayımı için mesaj atıyorsunuz çiftçiye "Verilerini bildir." tarım sayımında gidilir, yerinde tespit yapılır; yerinde tespit yok. "Bildirmezsen 60 bin lira da ceza var." diye bir de tehdit yazıyorlar" dedi.
ZİRAİ DON ÖNGÖRÜ YETERSİZ
Zirai don konusunda da Bakanlığın Öngörü eksikliğini ifade eden Ömer Fethi Gürer ile Bakan Yumaklı arasında diyalog yaşandı.
Gürer, "Zirai donla ilgili siz mayıs ayında dediniz ki: "Fazla etkilemeyecek." dediniz. 10 milyon ton meyve kaybolmuş, fazla etkilemesi nasıl olacaktı?
TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Meyvenin dışında dedim.
ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Zirai don meyvede oldu Sayın Bakan, başka destek de vermiyorsunuz. Mesela, arpada, erkenci pancarda, erkenci lahanada tespit de yapmadınız, onlara destek de vermiyorsunuz; ÇKS'si olmayan çiftçiye de vermiyorsunuz. ÇKS'si olmayanın bahçesinde ürün yetişmiyor? Ürün yetişiyor.
TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - ÇKS'ye kayıt olmaları gerekiyor.
ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Ama çiftçinin 3 dönüm, 5 dönüm, garibana destek...
TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Ben nereden bileceğim?
ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Niye? Müdürlükleriniz var, gidip tespit yapın. " dedi.
"SÜT ÜRETİCİSİ BİTME NOKTASINDA; AHIRLAR BOŞALIYOR"
Çiğ süt fiyatlarının yem maliyetini karşılamadığını belirten CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer,"1 litre sütle 1,5 kilo yem alınamıyor. Ahırlar boşalıyor, hayvancılık dip yaptı. Türkiye süt tozu ithal eden bir ülke haline geldi," şeklinde konuştu.Bakan süt tozu ithal etmiyoruz açıklaması itiraz eden Gürer 1000 ton 2025 yılı ilk 9 ayında ithalat yapıldığını TÜİK verileri ile ifade edince Bakan bu konuya da bakalım " dedi.
"ÇİFTÇİ BORÇ İÇİNDE; HACİZLER DURDURULSUN, BORÇLAR ÜÇ YIL ERTELENSİN"
Ömer Fethi Gürer, tarımsal borçların çiftçiyi üretimden koparacak seviyeye ulaştığını belirterek çağrı yaptı:
" çiftçilerin borçlarını en az üç yıl öteleyin, kanun teklifi de verdik, icraları durdurun. 10 binden fazla tarım arazisi, bine yakın traktör, ahırdaki inek, Malta keçisine varıncaya kadar haciz işlemi uygulanıyor Sayın Bakan. Bunlara, icra dairelerindeki işlemlere arkadaşlar gidip bakmıyorlar mı? Hacizleri durdurun, günahtır, zaten 2 milyon 300 bin çiftçimiz kalmış; onların da bir kısmı destekleme almak için gidip kaydoluyor, onları da biliyoruz." Diye konuştu.
"MAZOTTA ÖTV-KDV KALDIRILSIN; TARIMA AYRILAN DESTEK MİLLÎ GELİRİN YÜZDE 1'İ OLMALI"
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, "Millî gelirin yüzde 1'ini çiftçiye vereceğiz." diyorsunuz, kanun çıkarmışız. Peki, kanuna göre 750 milyar lira vermeniz gerekir, ayırdığınız 168 milyar destek ama daha acısı Tarım ve Orman Bakanlığının bütçesi 542 milyar. Yani millî gelirin yüzde 1'i kadar Tarım Bakanlığının bütçesi yok" dedi.
Gürer "Alım fiyatına değil taban fiyata geçin. ÖTV ve KDV'yi mazotta kaldırın. Bu yıl 20 milyar lira mazotta destek ayırmışsınız, ÖTV ve KDV olarak aldığınız 60 milyarın üstünde para, 3 kat vergi olarak geri aldığınızı çiftçiye 20 milyar olarak verseniz ne yazar! 9 milyar da bu yıl gübreye ayırmışsınız. Gübredeki bir yıllık artış verdiğiniz desteği karşılamıyor." Diye konuştu.
BAKANA SORULAR
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer Bakana sorularda yöneltti.
"Atama bekleyen ziraat mühendisi, veteriner ve gıda mühendisleri için atama yapılacak mı? Zoonotik hastalıkları kontrol edecek bir kurum var mı? Veteriner İşleri Genel Müdürlüğünün yeniden oluşturulması düşünülüyor mu? 8 bin personelle 750 bin kayıtlı, kayıt dışıyla 1 milyon gıda işletmesini denetlemeniz olası mı? Yurt dışı ithal ceviz, badem ABD ülkelerinden farklı ülkelere ithal edilirken aflatoksin çıkıyorken Türkiye'ye ithal edildiğinde hiçbir üründe sorun yok mu, yoksa denetim mi yetersiz?" dedi. Bakan sorulara yazılı yanıt vereceğini söyledi.