2.4.6 Çeşmeler ve Şadırvanlar
Niğde şehrinde çeşme ve şadırvan olarak sayıca çok fazla olmamasına rağmen hatırı sayılır yapılar mevcuttur. Şehirde yer alan çeşme ve şadırvanlar aşağıda verilmiştir (Karamağaralı, 1993:255).
Hatıroğlu Çeşmesi: Giyaseddin Keyhusrev döneminde Hatır Oğlu Serefeddin Mesud tarafından 1267 senesinde inşa edilmiştir. Günümüzde hala faaliyette olan çeşme Alaeddin camiinin giriş kısmında yer almaktadır.
Sır Ali Çeşmesi: Çeşme adını aldığı şehri merkezinde yer alan Sır ali camisinin yanında bulunmaktadır.
Cullaz Çeşmesi: Osmanlı dönemi tarihi eserlerinden olan çeşme 1754 senesinde inşa edilmiştir.
Şadırvan (Hamidi Güllüce Çeşmesi): Halk arasında şadırvan olarak bilinen çeşme Osmanlı dönemi tarihi eserlerinden olup 1875 yılında Nizipli Ensar usta tarafından inşa edilmiştir. Tarihi kaynaklarda gerçek ismi Hamidi Güllüce çeşmesi olan çeşme Çelebi Hüsamettin Camisi karşısında bulunan park içerisinde yer almaktadır.
Paşa Çeşmesi: Osmanlı dönemi eserlerinden olan çeşme Murat Paşa camisinin yanında yer almakla birlikte cami kaşsısında Selçuklu dönemine ait diğer bir çeşmede bulunmaktadır.
Nalbantlar Çeşmesi: Günümüzde orijinalliğini kaybeden çeşme merkez ilçede bulunan Eski saray mahallesinde bulunmaktadır.
Dört Ayak (Künkbaşı) Çeşmesi: İsmi ile yanı olan Dört Ayak Camisi yanında bulunan çeşme cami ile aynı zamanda inşa edilmiştir.
Mühürcü Çeşmesi (Mühürdar Çeşmesi): Şehir merkezinde yer alan ve trakit taşlarından inşa edilen çeşme günümüze kadar orijinalliğini korumuş ve şehir şebeke suyuna bağlanarak faaliyetini halen devam ettirmektedir.
2.4.7 Hamamlar
17. yüzyılda inşa edilen ve günümüze kadar ayakta kalan Çarşı ve Murat Paşa hamamları şehit merkezinde yer almaktadır. Yapılış olarak Türk mimarisi kullanılan hamallarda ılıklık, soyunmalık, göbek taşı, sıcaklık ve halvetler ile birlikte sıcak su depoların teşekkül etmiştir. İbrahim Bey tarafından Karamanoğulları dönemine ve Tavaşi Hasan Ağa tarafından Sokullu Mehmet Paşa dönemine ait Osmanlı esintisi görülen Bor ilçesinde iki tarihi hamam daha bulunmaktadır. Hamamlardan Bor eski hamamı arka kısımda yer alan külhanı ile birlikte üç (ılıklık, soğukluk, sıcaklık) kısımdan oluşmaktadır. Sokullu Mehmet paşa dönemine ait diğer Yeni hamam ise tonoz örtülü bir yapıya sahip iki kısımdan oluşmaktadır.
Kervansaray hamam örneğine ait tek hamam ise Ulukışla ilçesinde Öküz Mehmet Paşa Kervansarayının iç kısmında yer alan ve dikdörtgen şekilde tasarlanmış tarihi bir hamam daha bulunmaktadır. Bununla birlikte merkeze balı Fertek bölgesinde 1853 senesinde Osmanlı ve Bizans mimarisinin etkilerini taşıyan tek kubbeli diğer bir hamam bulunmaktadır (Karamağaralı, 1993:259).
2.4.8 Diğer Eserler
2.4.8.1 Köprüler
Sarı Köprü: 150 sene önce inşa edilmiş olan köprü şehir merkezinde Mas çayı üzerine iki kemerden oluşacak şekilde yapılmıştır. Dönemin ihtiyaçları doğrultusunda Kayseri yolu üzerinde kervan geçişleri için inşa edilmiştir.
Yeşildere Köprüsü: Şehir merkezine en yakın olan Bor ilçesinde Human çayı üzerine inşa edilmiş olan köprülerden bir tanesi olup yaya geçişi için yapılmıştır. Köprü yarım daire biçiminde sarı taş kullanılarak inşa edilmiş fakat günümüzde köprünün bir kısmı yıkılmıştır. Aynı Human Çayı üzerinde Kale, Kadıoğlu, Sinandı, Dambulca ve istasyon köprüleri inşa edilmiş araç ve yaya trafiği için inşa edilen köprüler çift-tek kemer biçiminde tasarlanmıştır. Ayrıca Ulukışla ilçesine bağlı Çiftehan da Alman ve Fransızlar tarafından karayolu üzerinden tren geçmesi için yapılmış köprünün ismi Viyadük geçidi köprüsü olarak bilinmektedir.
2.4.8.2 Değirmenler
Şehirde bulunan su değirmenlerinin çoğunluğu Selçuklu dönemimden kalma olmak üzere çok sayıda su değirmeni bulunmaktadır. Su değirmenlerinin bir kısmı takrip olup yıkılmış olup kanalarda birkaç tanesi vakıf ve şasi mülk olarak günümüze kadar gelmiştir. Günümüze kadar ulaşabilen en önemli su değirmeni Aktaş bendesinde bulunan ismini bölgede bulunan kilise ve handan alan Andaval su değirmendir. Değirmenin büyük kısmı tahrip olmasına karşın değirmenin kemerli bölümü günümüze kadar gelmiştir. Şehir yapısı ve şartları uygun olmasına rağmen hiçbir tane yel değirmeni bulunmamaktadır (Özkarcı, 1996).
2.4.8.3 Konaklar
Bor Bilginler Konağı: Bor ilçesi sınırlarında yer alan yapı 2008 sonlarına doğru restorasyon geçekleştirilerek İl Kültür Müdürlüğüne verilmiş olup şuan halk kütüphanesi ve müze olarak faaliyet göstermektedir.
Geleneksel Niğde Evleri: Genellikle şehir merkezinde Cullaz ve Kadıoğlu sokaklarında yer alan Türk evi özelliklerini taşıyan geleneksel evler tek katlı ahşap şekilde inşa edilmişlerdir.
Tarihi Fertek Evleri: Merkeze bağlı Fertek Mahallesinde yer alan evler Bizans döneminden kalma olduğu bilinmekte ve yapısal olarak iki katlı bahçeli şekilde inşa edilmişlerdir (Özkarcı, 1996). (DEVAMI YARIN…)
