İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığınca hazırlanan "Afetler Sonrası Bina Hasar Tespiti Yapılmasına İlişkin Genel Kurallar Hakkında Yönetmelik" Resmi Gazete'de yayımlandı.
Yönetmelik, bina ve bina türü yapıların meydana gelen bir afet nedeniyle gördüğü hasarın gözlemsel yöntemler ve veriler kullanılarak tespit edilmesine dair usul ve esasları belirliyor.
Yönetmeliğe göre, hasar tespit ekipleri inşaat mühendisleri, mimarlar ve inşaat teknikerlerinden oluşacak ve bu meslek grupları dışındaki personel tarafından düzenlenen hasar tespit raporlarına işlem tesis edilmeyecek.
Hasar tespit çalışmalarıyla ilgili ulusal düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından belirlenecek hasar tespit ekiplerinin yılda en az bir kez eğitim alması sağlanacak.
Binaların hasar dereceleri ise "hasarsız, az hasarlı, orta hasarlı, ağır hasarlı, acil yıktırılacak, yıkık, değerlendirme dışı, girilemeyen, tespit edilemedi ve kapsam dışı" olmak üzere 10 farklı şekilde sınıflandırıldı.
Hasar dereceleri, sadece hasar tespitine sebep teşkil eden son afet nedeniyle oluşan hasarlar dikkate alınarak verilecek. Hasar tespit çalışması, binaların muhtemel afetler karşısındaki davranışını, performansını ve riskini ortaya koyar nitelikte ve kapsamda olmayacak.
Binanın ekonomik ömrünü tamamlamış, yıpranmış olması, projelendirme ve imalat hataları, zemin oturması gibi afet kaynaklı olmayan hasar ve kusurlar, hasar derecelendirmesi yapılırken dikkate alınmayacak.
Hasar tespit çalışmaları; afet etkisi belirleme, ilk hasar tespit ve itiraz hasar tespit çalışmaları olmak üzere üç aşamada gerçekleştirilecek. İlk hasar tespit çalışmalarının tamamlanmasını müteakiben itiraz hasar tespit çalışmaları öncesinde itiraz talebi kabul çalışmaları yapılacak. Tüm çalışmalar ulusal/yerel afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı koordinasyonunda gerçekleştirilecek.
Hasar tespit süreçleri devam ederken hasar tespitlerini değiştirebilecek büyüklükte artçı depremlerin meydana gelmesi halinde, yeniden hasar tespiti yapılmasının gerekli olup olmadığı konusunda alınacak Başkanlık görüşü doğrultusunda çalışma yürütülecek.
Yönetmelikte, hasar tespit çalışmaları aşamalarının detaylarına da yer verildi.
Afet etkisi belirlemede, ilk ve itiraz hasar tespit çalışmaları sonucunda rapor, liste, icmal ve tutanaklar hazırlanacak. Acil yıktırılacak, ağır hasarlı ve orta hasarlı binalar için ilk ve itiraz hasar tespit çalışmalarında hazırlanan raporlara ek olarak farklı bir rapor hazırlanacak.
Tespiti yapılan bütün binalar fotoğraflanacak ve talep edildiğinde sunulmak üzere yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından bilişim ortamında arşivlenecek.
İtiraz hasar tespit çalışmalarının tamamlanmasının ardından, orta hasarlı ve ağır hasarlı olarak hasar tespiti yapılan binaların hasar durumu, yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı tarafından tapu müdürlüğüne bildirilerek, tapu kayıtlarının beyanlar hanesine belirtilmesi sağlanacak.
Mevzuata uygun olarak güçlendirilmesi tamamlanan ve yapı kullanma izin belgesi alınan binaların tapu sicili üzerindeki belirtmeler, yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağının talebiyle kaldırılacak. Yıkımı ve enkazın kaldırılması tamamlanan binaların tapu sicili üzerindeki belirtmeler ise yıkım ve enkazı kaldıran birimin yerel düzey afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağına bildirilmesiyle silinecek.
Hasar tespit çalışmaları sırasında, çatı, kalkan duvar, baca gibi bina bölümlerindeki hasarların tespiti için kullanımı uygun görülen hava araçları üzerine entegre edilen (optik/kızılötesi) kameralar aracılığıyla elde edilen görüntüler kullanılabilecek.
Ayrıca hasarlı binalarda dinamik parametrelerinin anlık olarak belirlenerek hasar durumu ve parametre değişimleri hakkında hızlı değerlendirmeler yapılmasına yardımcı olacak tüm sensör tipleri, yazılım ve ekipmanlardan elde edilen verilerden de yararlanılabilecek.
