Yeşil dönüşüm süreçlerine odaklanan Türkiye, "atık stratejisi"ni güncelleyerek, bilgisayarlardan cep telefonlarına kadar birçok eşyanın kullanım ömürlerini uzatmayı ve çevreye etkilerini azaltmayı hedefliyor.
Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen Türkiye Yeşil Mutabakat Eylem Planı kapsamında oluşturulan planlar birbiri ardına devreye alınıyor. Bu kapsamda, çok sayıda bakanlık ve kuruluşun katkısıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı öncülüğünde "Ulusal Döngüsel Ekonomi Eylem Planı" hazırlandı.
2028 sonuna kadar bu alanda atılacak adımların düzenlendiği plan, özellikle atık yönetimine yeni bir vizyon getirecek.
Buna göre, Türkiye'de kaynak kullanımı yoğun, çevresel etkileri fazla olan elektronik ve bilgi ve iletişim teknolojileri, batarya ve araçlar, ambalaj, plastik, tekstil, inşaat ve bina, gıda ve biyokütle sektörlerine öncelik verilecek.
Ürünlerin tüm yaşam döngüsüne odaklanacak plan kapsamında ürün tasarımı ve üretim süreçleri, ürünlerin tüketimi, atık yönetimi ve ikincil ham maddelerin kullanımını hedefleyen 6 stratejik hedef, 23 amaç ve 55 eylem belirlendi.
Bu kapsamda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinatörlüğünde daha "döngüsel ürünler" için çevreye duyarlı tasarımın teşvik edilmesi planlanıyor.
Avrupa Birliği'nin (AB) eko-tasarım ile ilgili tüzüğü kapsamında oluşturulacak yeni yasal çerçeveyle çeşitli yönetmelik revizyonları yapılacak.
Ticaret Bakanlığı da yeni döngüsel girişimleri için gerekli altyapıları hazırlayacak. Yeşil dönüşümün etkilerinin kamu alımlarında da öne çıkması bekleniyor. Bu kapsamda Hazine ve Maliye Bakanlığı "yeşil kamu satın alım strateji ve kriterleri"ni belirleyecek.
Ürünlerin yaşam döngülerini, geri dönüştürülmüş malzeme içeriği ve diğer verileri içerecek dijital ürün pasaportu uygulamasına yönelik yasal çerçeve ve altyapı oluşturulacak.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinatörlüğünde yürütülmesi öngörülen çalışma kapsamında bu alanda farkındalığın da oluşmasına odaklanılacak.
Bakanlık, öncelikli sektörlerin üretim, tüketim ve atık yönetimini kapsayan "döngüselliği" artırma amacıyla teşvik mekanizmaları geliştirecek.
Ulusal ve uluslararası AR-GE, teknoloji, inovasyon destek program projelerinin geliştirilmesi amacıyla öncelikli sektörler özelinde KOBİ'ler ve teknoloji geliştiren yeni girişimlere yönelik döngüsel ekonomiye geçiş destek programlarının hazırlanması planlanıyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) da döngüsel ekonomi modellerinin yaygınlaşmasına yönelik teşvik modellerini kurgulayarak, faiz oranı düzenlemeleri yapması bekleniyor.
Yeni dönemde odaklanılacak konulardan biri de atık getirme merkezlerinin işlevselliğinin ve erişilebilirliğinin artırılması olacak. Bu kapsamda ilgili bakanlıklar ve belediyeler işbirliği yapacak. İl düzeyinde dijital atık getirme merkezi harita altyapısı oluşturulması, atık getirme merkezi sayısının artırılması, yeniden kullanım işlevi entegre edilmiş atık getirme merkezlerinin oluşturulması hedefler arasında bulunuyor.
Bazı tek kullanımlık ürünler özelinde çeşitli tedbirlerin uygulanması planlanıyor. Yeniden kullanım işleviyle atık getirme merkezlerine ikinci el satış mağazası, takas merkezi, onarım atölyesi gibi birimlerin entegrasyonu yapılacak. Böylece, telefondan bilgisayara kadar teknolojik ürünlerin hızlı "çöp" olmasının önüne geçilecek.
Son dönemde yoğun olarak gündeme gelen atık bataryaların yönetimine ilişkin de AB tüzüğüne uygun çerçeve belirlenmesi planlanıyor.
Ömrünü tamamlamış araçlardan ambalaj atıklarının kontrolüne, tekstilde üretimden tüketime döngüselliğin sağlanmasından gıda bankacılığına yönelik altyapının oluşturulmasına kadar adımlarda da çalışmalar yapılacak.
