Suriye'deki Beşşar Esed rejimi ve askerlerinin başkent Şam'ın çevresinde yaptığı yıkım, şehirden birkaç kilometre uzaklaştıkça hemen göze çarpmaya başlıyor.
Diğer bölgedeki yıkımın aksine el-Asali Mahallesi'nde bir zamanın çok katlı binalarının dizili olduğu işlek bölgenin koca bir enkaz sırasına döndüğü görülüyor. Mahallede yerle bir edilen tüm yapıların ortasında tahrip olmuş ancak bütünlüğünü koruyan iki cami, çevredeki yıkımın sadece savaştan kaynaklanmadığını kanıtlıyor.
Bölge halkının aktardığına göre Esed rejimi, bölgedeki çatışmaların 2017'de sonlanmasının ardından iç göçle başka yerlere sığınan Suriyelilerin evlerine dönmesine izin vermedi.
Suriyeliler, Beşşar Esed'in kardeşi Mahir Esed'e bağlı rejim ordusu 4. Tümen'in bu bölgeden sorumlu olduğunu belirterek, rejimin 2022'de mahallede ayakta kalan yapıların tamamını iş makineleriyle yerle bir ettiğini paylaştı.
Halk, rejimin bölgeyi güvenlik ve askeri kampüse dönüştürmeyi planladığını söyledi.
Savaşta hasar gören ancak iş makinesiyle yıkılmayan Huzeyfe ve Ömer Mesud camileri bugün çevredeki kasıtlı yıkımın delili olarak ayakta duruyor.
Suriyeli 62 yaşındaki Muhammed Nezih Hanife, bölgede şimdi bir moloz yığını halini almış dört katlı evini ve yakınlarındaki temizlik maddesi satan dükkanını sık sık ziyarete geliyor.
2000'de yapmaya başladığı evini 2011'de tamamladığını anlatan Hanife, evinin girişindeki kapının durduğu yeri, kullandığı mozaik, mermer ve fayansın parçalarını AA ekibine gösterdi.
Hanife, evinin çevresindeki geniş boş araziye işaret ederek buranın kendisine ait olduğunu, bir dönem, çilek, incir, nar, zeytin, üzüm, ceviz ve maydanoz yetiştirdiğini söyledi.
İnşa ettiği evinde su pompası, elektrik hattı, kullandığı yapı malzemesinin izlerine rastlayan Hanife, molozun içinde seçtiği parçalarla yapı malzemelerini "en kalitelisinden kullandığını" ifade etti.
Hanife, bölgedeki insanların din, dil ve mezhep gözetmeksizin bir arada yaşadığını, şimdiyse herkesin ya sığınmacı ya zorla ülke içinde yerinden edilmiş ya da toprağın altında olduğunu kaydetti.
Hanife, etraftaki enkaza işaret ederek, yıkımın sadece "hınç ve intikamla" yapıldığını vurguladı.
Bölgede çatışmalar bittikten sonra 2017'de evine dönünce rejimin adamları tarafından tehdit edildiğini anlatan Hanife, rejimin komutanının, evinin önünde varil bombasının açtığı çukura işaret ederek, "Eğer buradan gitmezsen seni buraya gömerim." sözleriyle tehdit ettiğini aktardı.
Hanife, AA muhabirine, bölgede 2011'de rejime karşı barışçıl gösterilerin başladığını ancak askerlerin binaların tepesinden keskin nişancılarla ateş açtığını ve bir sefer günde 50 kişi öldüğünü söyledi.
Rejimin havadan ve karadan bombardımanının yoğunlaştığı dönemde 2012'de gece yarısı evinden yürüyerek kaçmak zorunda kaldığını aktaran Hanife, 2017'te Özgür Suriye Ordusu'nun yeşil otobüslerle bölgeden çıkarıldığını belirtti.
Hanife, "Evime geldim anahtarla açtım. Bir top mermisi gelmiş ancak ev sağlamdı. Bazı evler yerle bir olmuştu ama benim evimi 4. Tümen, iş makinesiyle yıktı, buranın tamamı kasıtlı yıkıldı." diye konuştu.
Hanife, "Evimi 2017'de döndüğümde bıraktığım gibi buldum ama sonra (Rejim) yavaş yavaş çalmaya başladı. Evime dönmeme izin vermediler. 'Evime döneyim' diyorum. (Rejim ordusu) 4. Tümen 'eve dönemezsin' diyor. Her geçen gün eşyalarımı, kapımı, camlarımı ne varsa çalmaya başladılar. Sonra da evleri yıktılar." ifadesini kullandı.
İsrail'in kurulmasıyla Büyük Felaket'te (Nekbe) Filistinlilerin evlerinin anahtarlarını yanlarına alıp zorla göç ettirildiğini ve başka ülkelerde topraklarına dönemeyen mülteciler haline geldiğini anlatan Hanife, Filistinli mültecilerin aksine kendilerinin artık evleri yıkılmış da olsa topraklarına dönebildiğini söyledi.
Hanife, kendisi ve ailesinin kirada kaldığını ve ev sahibinin kendilerini çıkarması durumunda sokakta kalacaklarını vurgulayarak, "Biz de Nekbe yaşadık. Evinin anahtarı var ama yıkık olduğunu hayal edebiliyor musun? Sokağa atıldık, yıkıldık. Evimiz yok yine de toprağımız var ama göç ettirilmişiz. Olsun, Elhamdülillah şimdi gelen yönetimle toprağımıza dönebiliyoruz. Eskiden toprağımız bizimdi fakat gasbedilmişti. Şimdi toprağımıza gelebiliyoruz." diye konuştu.
Fotoğraf: Hişam Hac Ömer
Hanife, "Ağır bedel ödedik. İki kız kardeşim, iki yeğenim, tüm ailemden 15 şehit verdik. Akrabalardan bir sürü şehidimiz var, çok şehit verdik. Ağır bedeli şimdi ki gibi Elhamdülillah ülkeye yeniden emniyet ve güven gelsin diye ödedik." ifadesini kullandı.
Suriyeli yaşlı adam, bostanında bir zaman ekili ağaçların kanıtı olarak toprağa tutunmuş, enkazın arasından yeşeren zeytin ve incir dallarını gösterdi.
Muhammed Hanife, şimdi çıplak haldeki arazisini gelecek hafta gelip işlemeye ve yeniden ekmeye başlayacağını kaydetti.
