Dijital ekonomiye geçiş sürecinde atılacak adımların bütüncül ve stratejik bir perspektifle planlanması ve sektörler üstü bir yaklaşımla hareket edilmesi gerekiyor.
Dijital dönüşümde başarılı olabilmek için güçlü bir vizyon ve kararlılık ortaya konulması, tüm paydaşların işbirliği içinde çalışması bekleniyor. Bu kapsamda dijital ekonomiye entegrasyon, Türkiye'nin küresel rekabet gücünü artıracak, ekonomik bağımsızlığını pekiştirecek ve toplumsal refahı yükseltecek önemli bir adım olarak görülüyor.
Bu hedeflere ulaşmak için dijital dönüşümün tüm bileşenlerinin etkin bir şekilde hayata geçirilmesi büyük önem taşıyor.
Dijital ekonominin ağırlığının artacağı dikkate alınarak, Türkiye'nin bölgesel ve küresel dijital ekonomideki yerini sağlamlaştırmak için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca (TCMB) oluşturulan işbirliği platformu tarafından dijital Türk lirası projesi yürütülüyor.
Söz konusu projenin başarıyla tamamlanan ilk fazında blokzincir tabanlı perakende dijital para sistemi, TCMB ve diğer bankalarda bulunacak sunucu yazılımları ve dijital kimlik destekli "Mobil Cüzdan" uygulaması geliştirildi.
Projenin sonraki fazlarında ise çevrim dışı ödeme, programlanabilir ödeme ve donanım cüzdan yetenekleri geliştirilecek. Dijital Türk lirası sisteminin FAST ve e-Türkiye gibi mevcut altyapılarla entegrasyonu da sağlanacak.
Türkiye'nin finansal altyapılarının, güvenlik, maliyet etkinlik ve çevik yönetilebilirlik gibi özelliklerinin de artırılmasını hedefleyen ve dijital dönüşümünün önemli bir yapıtaşı olacak bu sistem, akıllı şehirler, mikro ödemeler ve sınır ötesi ödemeler gibi yenilikçi alanlarda da kullanılabilecek.
Devlet desteklerinin etkinliğinin, verimliliğinin ve izlenebilirliğinin gelişen teknolojiyle artırılmasına yönelik yeni araçlar geliştirilmesi, bu bağlamda destek ödeme süreçlerinin dijitalleştirilmesi de önem kazandı.
Bu kapsamda KOSGEB, destek süreçlerinde başvurudan ödemeye kadar tüm aşamaları elektronik ortama taşıdı. Destek ödeme süreçlerini dijital ekonominin gerekleri doğrultusunda güçlendirmek, KOSGEB desteklerinin elektronik ortamda izlenebilirliğini sağlamak üzere "KOSGEB Dijital" uygulaması hayata geçirilecek.
"KOSGEB Dijital Cüzdan" ile destek ödemelerinin projelerde belirlenen destek başlıklarına uygun gerçekleştirilmesi, uygun olmayanların önüne geçilmesi ve kontrol edilmesi sağlanacak. Bununla birlikte yapılacak analizler sonucunda desteklerin etkisi ortaya koyularak iyileştirme önerileri geliştirilecek.
TCMB, dijital parayı her türlü dijital ticaret akışında ya da para aktarımında kullanılabilecek yeknesak bir değişim aracı olarak da tasarlıyor. Bankanın hazırladığı "Dijital Türk Lirası Birinci Faz Değerlendirme Raporu"nda dijital paranın "kripto varlık" olmadığının altı çizildi.
TCMB'nin, Merkez Bankası Dijital Parası için araştırma geliştirme etkinlikleri ilk olarak 2020'de kavram ispatı çalışmalarıyla başladı. Kavram ispatı çalışmasının tamamlanmasının ardından "Merkez Bankası Dijital Türk Lirası Ar-Ge Projesi" ile çalışmalara devam edildi.
İlk faz kapsamında, gerekli ortamların kurulmasına yönelik çalışmalar 2022'de başlatıldı ve aynı yılın sonunda pilot testlerde "Dijital Türk Lirası Sistemi" üzerinde ilk ödeme işlemleri başarıyla gerçekleştirildi. Pilot testlere de 2023'te devam edilerek ilk faz tamamlandı.
Faz-2 çalışmaları kapsamında da AR-GE faaliyetlerinin yürütülmesinin yanı sıra dijital Türk lirasının iktisadi, hukuki ve güvenlik boyutları da kapsamlı olarak ele alınıyor.
Bu yıl devam eden "Dijital Türk Lirası Projesi"nin ikinci faz çalışmaları kapsamında dijital para sistemi, dijital kimlik entegrasyonu, mobil uygulamalar, servis katmanı uygulamaları, çevrim dışı ödemeler, programlanabilir ödemeler, birlikte çalışabilirlik çözümleri, izleme ve yönetim ortamları, veri yönetimi ve siber güvenlik konularında araştırma, geliştirme ve test faaliyetleri yürütülecek.
Mevcut dijital ödemelerde kullanılan banka parasının dolaşımına ek olarak dijital para sistemiyle Merkez Bankası parasının da dijital olarak anlık ve 7 gün 24 saat dolaşımı sağlanacak.
