Bolat, Bakanlıkta Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ile düzenlediği basın toplantısında, mart ayı dış ticaret rakamlarını açıkladı.
Kararlılıkla uyguladıkları ekonomik programın, olumlu sonuçlar vermeye devam ettiğini bildiren Bolat, pandemi döneminde dahi büyüme performansını sürdürmeyi başaran Türkiye ekonomisinin, 2020'de yüzde 1,9, 2021'de yüzde 11,4, 2022'de yüzde 5,5, 2023'te yüzde 5,1, 2024'te ise yüzde 3,2 oranında büyüdüğünü hatırlattı.
Bolat, Türkiye'nin Dünya Bankasının tanımlarına göre üst gelirli ülkeler ligine yükseldiğine işaret ederek, "Bunun yanında şubat istihdam verileri de bir başka sevindirici gösterge. İşsizlik oranı yüzde 8,2'ye geriledi. Bu son 10 yılın en düşük rakamı olarak kayda geçti ve tam 13 yıl sonra 3 milyon işsiz sayısının altına düşerek, 2 milyon 850 bin civarında rakama geriletmiş durumdayız. Dün açıklanan enflasyon oranı da yine başka bir sevindirici gösterge. Tam 39 ay sonra enflasyon yüzde 38,1'e indi. Özellikle vurgulamak isterim ki geçen yılın mayıstan bu yana enflasyon oranında 37,5 puan gerileme sağlanmış durumdadır." diye konuştu.
Yaza doğru tarımsal ürünlerin bollaşması ve fiyatlarının satın alınabilir makul seviyelere gerilemesiyle, enflasyondaki düşüşün bir miktar daha hızlanacağına dikkati çeken Bolat, hizmetler sektöründe özellikle bazı katılıkların da gevşemesiyle beraber enflasyondaki hedeflere yönelik çalışmaların başarılı olacağını söyledi.
Bolat, küresel çaptaki bazı gelişmelerin de ticareti etkilediğine vurgu yaparak, "Trump yönetimi, bütün dünya ülkelerine ilave gümrük vergisi uygulama kararı aldı. Türkiye de yüzde 10 ilave gümrük vergisi uygulanan ülkeler arasında yer aldı. Ancak başta Uzakdoğu olmak üzere, Türkiye ile rekabet eden ülkeler konumunda olan ülkelere çok daha yüksek oranlarda ilave gümrük vergileri getirildi. Türkiye için uygulanan ilave gümrük vergisi konusunda mayıs ortasında ABD'ye yapacağımız ziyarette bu konuları konuşacağız. ABD ile karşılıklı ticaret ve ihracatı arttırmak üzere, çalışmalarımızı hızlandırma kararı aldık, hazırlıklarımızı yaptık." değerlendirmesinde bulundu.
Söz konusu yeni dönemi, avantajlı duruma çevirmek için gayret edeceklerini dile getiren Bolat, aynı zamanda diğer ülkelerin ihraç pazarlarında ve Türkiye pazarında zorlamaları karşısında da tedbirler alacaklarını bunu da iş dünyası ve ihracatçılarla planlayacaklarını vurguladı.
Bolat, mart ayı dış ticaret verilerinin müjde niteliğinde olduğunun altını çizerek, "Tarihimizin en yüksek ikinci mart ayı ihracat rakamını elde ettik, yüzde 3,2'lik artışla 23.4 milyar dolara ulaştık. İki takvim gününün kaybedilmesine rağmen, bu başarıyı ihracatçılarımızla birlikte elde ettik. Tüm ihracatçılar ailesine çok teşekkürler ediyorum." ifadelerini kullandı.
Mart 2025'te elde edilen 23,4 milyar doların aylık bazda cumhuriyet tarihinin en yüksek 5. ihracatı olduğunu dikkati çeken Bolat, takvim etkisi olmasaydı bu rakamın çok daha yüksek seviyelerde olabileceğini belirtti.
Bolat, son 22 ayın 13'ünde aylık ihracat rekoru kırıldığına işaret ederek, şunları kaydetti:
"Cumhuriyet tarihimizin, yıllıklandırılmış en yüksek rakamına martta ulaştık. Son 12 ayda, 263,4 milyar dolar mal ihracatı gerçekleştirdik, bu da yıllıkta yüzde 2,1 artış demektir, toplamda 5,5 milyar dolar ilave artış anlamına gelmektedir. 28 Mart'ta 2 milyar 65 milyon dolar günlük ihracatla, Cumhuriyet tarihimizin en yüksek ikinci günlük ihracat rakamını elde ettik. 35 milyon dolar daha olsaydı en yüksek günlük ihracat rakamına da ulaşmış olacaktık. Martta ithalatımız ise geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2,3 artarak, 30,7 milyar dolar oldu. Bu durum, uluslararası doğalgaz fiyatlarındaki yükseliş nedeniyle enerji ithalatında yaşanan artışın etkisiyle oldu. Altın ve enerji hariç tutulduğunda, ithalatımız Mart ayında yüzde 0,9 oranında sınırlı olarak artmıştır."
Marttaki dış ticaret açığının 7,3 milyar dolar olduğunu dile getiren Bolat, geçen yıl da 7 milyar 303 milyon olduğunu ve yüzde 0,5'lik azalış yaşandığını bildirdi.
Bolat, altın ve enerji hariç tutulduğunda dış ticaret açığının yüzde 23 gerilediğine dikkati çekerek, bu tutarın da 1,5 milyar dolar olduğuna işaret etti.
Geçen ay ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 76,3 olarak gerçekleştiğini anlatan Bolat, bu konuda Mart 2024'e kıyasla 0,7 puanlık artış yaşandığını söyledi.
Bolat, bu yılın ilk çeyreğinin verilerine ilişkin ise şu bilgileri paylaştı:
"Yılın üç ayı itibarıyla ihracatımız yıllık bazda yüzde 2,5 artarak 65,3 milyar dolara yükseldi. Burada yaklaşık 1 milyar 650 milyon dolar artış sağladık. İthalatımızda 3,9 milyar dolar artış var. Oradaki artış oranı yüzde 4,6 oldu. Bunun en önemli sebebi doğal gaz ithalatı. Uluslararası pazarlarda fiyatta büyük artış olduğu için ve bizim altın ithalatımızda bir miktar artış olduğu için bu artış ortaya çıkıyor. Dış ticaret dengemizde bu dönemde 22,6 milyar dolarlık açık var. Geçen yıl 20,3 milyar dolardı. Yani 2,3 milyar dolar dış ticaret açığımızda bir artış var. İhracatın ithalatı karşılama oranı da bu dönemde yüzde 74,3, burada da 1,6 puanlık gerileme var."
Son 12 ayda ihracatın 263,4 milyar dolar olduğunu bildiren Bolat, "Bunun yanında ithalatımız da bu dönemde 348 milyar dolar oluyor. İhracatımızda son 1 yılda yüzde 2,1 artış, ithalatımızda yüzde 0,5 azalış söz konusu." diye konuştu.
Bolat bu dönemde dış ticaret açığının 84,5 milyar dolar olduğuna dikkati çekerek, "2024'ü 82,2 milyar dolarla kapatmıştık. Yani dış ticaret açığımızda bir yıllıkta 2,3 milyar dolar artış var. Son derece makul, tolere edilebilir artıştır. İhracatın ithalatı karşılama oranı da son bir yılda yüzde 75,7'dir. Aralık 2024'te son 1 yıl yüzde 75,9'du. Orada da çok iyi durumdayız." ifadelerini kullandı.
Yılın ilk çeyreğinde ihracatta en çok artan ve azalan ilk 5 fasıla da değinen Bolat, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Kıymetli taş ve metallerde 1,4 milyar dolar, bunun yanında 474 milyon dolarla savunma sanayisindeki artışımız var. Motorlu kara taşıtlarında 249 milyon dolar, hava ve uzay taşıtlarında 205 milyon dolar ve demir ve çelikte 203 milyon dolar artış görüldü. İhracatımızda en çok azalış gösteren 5 fasılda da ilk sırada 376 milyon dolarla mineral yakıt. Niye biliyor musunuz? Petrol fiyatları düştüğü için. Geçen yılın ortalamalarına göre ham petrol ve rafine petrol ürünleri düşünce, hem ham petrol alıcısıyız hem de işlenmiş petrol satıcısıyız. Demir çelikten eşyada 239 milyon dolar, örülmemiş giyim eşyasında da 232 milyon dolar, kazan ve makinede de 200 milyon dolarlık bir azalışımız var."
Bolat, söz konusu dönemde ithalatta en çok azalış 678 milyon dolarla demir ve çelik faslında yaşandığına işaret ederek, bunu, 294 milyon dolarla kazan ve makine, 289 milyon dolarla hububat, 206 milyon dolarla hava ve uzay taşıtları ve 118 milyon dolarla metal cevherleri fasıllarının takip ettiğini bildirdi.
Bolat, ithalatta artış gösteren kalemlerde de 1 milyar dolarla kıymetli taş ve metaller, 713 milyon dolarla mineral yakıt, 387 milyon dolarla kakao, 371 milyon dolarla canlı hayvan ve 355 milyon dolarla bakır eşyanın yer aldığına dikkati çekti.
Bölgeler bazında bakıldığında Avrupa Birliği'nin (AB) yılın ilk çeyreğinde birinci ihraç pazarı olduğuna vurgu yapan Bolat, "AB'ye 28,3 milyar dolar ihracatımız var. Bunun dışında Türk Devletler Teşkilatı'na yüzde 8,5'lik artışımız var. İngiltere, Birleşik Arap Emirlikleri'yle, Körfez ülkelerine, İslam ülkelerine ihracatımızda artışımız var." ifadesini kullandı.
Bolat, ihracatta Almanya'nın bu dönemde de birinci sırada olduğunu belirterek, ABD'nin ikinci sırada geldiğini ve İngiltere'nin 3,9 milyar dolarla ikinciliği zorladığını söyledi.
Yılın üç ayında İtalya'ya 3,3 milyar dolar, Irak'a 2,9 milyar dolar ihracat gerçekleştirildiğinin altını çizen Bolat, "İnşallah mayısın birinci haftasında İngiltere'ye gideceğiz. Serbest Ticaret Anlaşmamızı hizmetler sektörüne ve bazı tarım ürünlerine genişletme konusunda yeni Ticaret Bakanı'yla görüşmelerimizi yapacağız." değerlendirmesinde bulundu.
Bolat, bölgeler bazında ilk sırada AB'nin geldiğini bildirerek, "AB'den iyimserlik işaretleri gelmeye başladı. Ocakta AB ülkelerinin ithalatında yüzde 10,5'luk bir artış oldu. Bu bizim için iyi bir haber." dedi.
İthalatta da en çok azalış gösteren ülkelere ilişkin bilgileri paylaşan Bolat, şunları kaydetti:
"İthalatımızda en çok azalış gösteren ülkeler İtalya, İsrail, Rusya, Ukrayna, Kolombiya. İthalatımızda en çok artış gösteren ülkeler Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, İsviçre, ABD, Güney Kore. Bunlar 3 aylık veriler. Biz İsrail ile 2 Mayıs 2024'te ticaret yapmama kararı aldığımız için nisandan sonra mayıs ayı itibarıyla zaten İsrail'den ithalatımız, ihracatımız, gümrüklerimiz, istatistiklerimizde olduğu gibi sıfır görünecek."
Bolat, hizmetler ihracatının da kendileri için iftihar kaynağı olduğunu ifade ederek, bu alandaki ihracata bu yıl iyi başladıklarına vurgu yaptı.
Hizmetler ticaretine ilişkin kendi tahminlerini de paylaşan Bolat, Bakanlığın hizmetler ticareti ve cari işlemler açığı öngörülerini aktardı.
Bolat, ihracatçılara bu yıl 33 milyar liralık destek paketi tahsis edildiğini anımsatarak, Türk Eximbank'ın sermayesinin 22 ayda 4,5 kat artırıldığını dile getirdi.
İhracatçılar için kazandıkları dövizi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında (TCMB) bozdurma zorunluluk oranını yüzde 25'e düşürdüklerine dikkati çeken Bolat, sözlerini şöyle tamamladı:
"İhracatı Geliştirme AŞ'nin (İGE) kefalet verdiği miktar 106 milyar liraya çıkarıldı. Geçtiğimiz ay İGE 36 milyar lira daha ihracatçılar için kefalet paketi tahsis etti. Bütün bunlarla, inşallah, ihracatta Ticaret Bakanlığı olarak, hükümetimiz olarak, Merkez Bankamız, Hazine ve Maliye Bakanlığımız, TİM, DEİK, TOBB, bütün STK'lerimizle Türkiye Yüzyılı'nı hep birlikte ihracat yüzyılı, ticaret yüzyılı yapacağız."
Bolat, mart ayı dış ticaret rakamlarını açıkladığı programın ardından gazetecilerinin sorularını yanıtladı.
ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin dış ticarette önce ABD sanayisi ve üretimini önceleyen politika izlediğine dikkati çeken Bolat, yeni yönetimin göreve geldiği ilk andan itibaren açık verdiği ülkelere karşı ilave gümrük vergileri getirdiğini söyledi.
Bolat, 2 Nisan'da bütün dünya ülkelerine standart yüzde 10 ilave gümrük vergisi getirildiğini hatırlatarak, şöyle konuştu:
"Birçok ülkeye de çok daha yüksek oranlar getirildi. Otomotivde de ilave gümrük vergisi söz konusu. ABD oto sanayini korumak istiyor. Türkiye, çok uluslu otomotiv şirketlerinin adeta üretim, yatırım ve tedarik üssü konumunda. Biz ve bu çok uluslu şirketlerle bütün dünya ülkelerine ihracat yapıyoruz. Türkiye, dünyada otomotivde yükselen yıldız ancak otomotivde bizim ana pazarımız Avrupa ve diğer ülkeler. Dolayısıyla ABD'nin yeni getirdiği ilave gümrük vergilerinden kısmen etkileneceğiz ancak ABD pazarında rekabet içinde olduğumuz ülkelere kıyasladığımızda avantajımız olacak."
ABD yönetiminin vergilere ilişkin ülkelerle müzakerelere açık olduğuna işaret eden Bolat, mayıs ortasında resmi ve özel sektörden oluşan güçlü bir heyetle ABD'ye gidecekleri bilgisini verdi.
Bolat, söz konusu "ticaret savaşları"nda sektör ve ürünler bazında ticaret sapmalarının meydana gelebileceğini dile getirerek, "ABD pazarında, rakip ülkeler karşısında mukayeseli avantajımız olabilecek, kötünün iyisi şeklinde. Ancak o diğer ülkeler bizim üçüncü ülkelerdeki pazarlarımıza ve Türkiye pazarına hücum edecekler. Bu konuda da biz son derece dikkatli olacağız ve gerekli tedbirlerimizi alacağız." değerlendirmesinde bulundu.
Yerli ve milli sanayiyi güçlendirerek Türkiye'yi dünya pazarında güçlü ihracatçı konumuna getirmek istediklerini vurgulayan Bolat, Türkiye Yüzyılı'nı "ticaretin yüzyılı" yapmakta kararlı olduklarını bildirdi.
Bolat, zaman zaman ortaya çıkan konjonktürel gelişmeler karşısında AB'nin Türkiye'nin önemini daha iyi anladığını belirterek, Trump yönetiminin yeni uygulamaları ve Rusya ile ilişkileri geliştirme çabaları karşısında AB üyesi ülkelerde panik havası oluştuğunu söyledi.
Avrupa'nın özellikle savunma alanında oldukça zayıf durumda olduğunu düşündüğünü aktaran Bolat, şu değerlendirmede bulundu:
"Avrupa'nın güvenliği Türkiye'siz düşünülemez. AB'nin çoğu zaman mazeret tarzındaki engellemeleri olmasa biz katılım müzakerelerine devam etmek istiyoruz. Hükümetimizin dış politikadaki duruşu çok net. Savunma alanında da Avrupa'nın en önemli aktörüyüz. Avrupa, bazı üye ülkelerin takıntılarını halledebilse Türkiye-AB ilişkileri çok daha iyi noktalara gelecek. Dün, Brüksel'de Hazine ve Maliye Bakanı'mız Avrupa Birliği Komisyonunun üyeleriyle toplantılar yaptı. Özellikle AB Komisyonu nezdinde ilişkilerimiz oldukça yapıcı, sıcak ve hareketli."
Bolat, Avrupa'nın savunma ve güvenlik konularıyla ilgili yaptığı liderler toplantısına Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı da davet etmeye başladığına dikkati çekerek, bu durumun Avrupa tarafında Türkiye'nin gücünün, öneminin ve ağırlığının hissedildiği anlamına geldiğini sözlerine ekledi.
