CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Ticaret Bakanı Ömer Bolat’a yönelttiği sorularla, son yıllarda yapılan fiyat denetimleri, kesilen idari cezalar ve bunların tahsilat süreçlerini gündeme taşıdı. Gürer’in kapsamlı sorularına Bakan Bolat tarafından verilen ayrıntılı yanıtlar, denetim süreçlerinde elde edilen verileri ve alınan önlemleri detaylı şekilde ortaya koydu.
GÜRER’İN SORULARI
Ömer Fethi Gürer, Ticaret Bakanı Ömer Bolat’a şu soruları yöneltti:
“Ticaret Bakanlığı’nca yapılan denetimlerde 2023, 2024 ve 2025’in ilk üç ayında uygunsuz bulunarak kesilen cezaların toplam tutarı nedir?
Kesilen cezalar kaç kuruluş ya da şirketi kapsamaktadır?
Cezaların içerik dağılımı nedir?
En çok hangi ihlaller için ceza kesilmiştir?
Fahiş fiyat için kesilen ceza var mıdır?
Son beş yılda kesilen para cezalarından ne kadar tahsil edilememiştir?
Cezasını ödemeyenler için herhangi bir yaptırım uygulanmakta mıdır?”
BOLAT: “478,2 MİLYON TL CEZA UYGULANDI”
Bakan Bolat, kamu yararını koruma amacıyla üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin 81 ilde günlük olarak denetlendiğini belirtti. 2023 yılından bugüne kadar toplamda 108 bini aşkın işletme ve 963 bini aşkın ürün denetlenmiş, bu denetimlerde 1.487 işletmeye toplam 478,2 milyon TL idari para cezası uygulanmıştır.
CEZALARIN SEKTÖREL DAĞILIMI
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, otomotiv sektöründe 66 işletmeye 285,5 milyon TL’si stokçuluktan olmak üzere toplam 456,4 milyon TL, emlak sektöründe 1.819 işletmeye 142,5 milyon TL, kuyum sektöründe ise 207 işletmeye 41,5 milyon TL ceza kesildiğini, bunun yanında 66 alışveriş merkezi yönetimi ve malikine 68,5 milyon TL, haksız ticari uygulama ve ödeme sürelerine ilişkin düzenlemelere aykırı hareket eden 5 işletmeye ise 231,3 milyon TL ceza uygulandığını belirtti.
2023 yılından bugüne kadar toplam 4.342 işletmeye 1 milyar 418 milyon TL’nin üzerinde idari para cezası kesilmiştir.
CEZA YAĞDI
Bakan Bolat, “Tüketicilerimizin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarının korunması amacıyla; tüketicilerin taraf olduğu sözleşmeler, reklam ve haksız ticari uygulama denetimi, taşra teşkilatımızca gerçekleştirilen fiyat etiketi denetimleri ve Bakanlığımız sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin güvenli şekilde piyasaya arz edilmesi amacıyla ürün güvenliği kapsamında gerçekleştirilen piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri başta olmak üzere, Bakanlığımızın taşra ve merkez teşkilatınca tüketicinin korunması mevzuatı kapsamında yürütülen denetim faaliyetleri sonucunda,
• 2023 yılında toplamda 106.973 firma denetlenmiş ve 855 milyon TL'nin üzerinde idari para cezası uygulanmıştır.
• 2024 yılında toplamda 318.862 firma denetlenmiş ve yaklaşık 4,5 milyar TL idari para cezası uygulanmıştır.
• 2025 yılının ilk üç ayında ise toplamda 116.842 firma denetlenmiş ve 495 milyon TL'nin üzerinde idari para cezası uygulanmıştır.
TAHSİLAT SÜREÇLERİ
Bakan Bolat, “Cezaların tahsili 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında vergi dairelerince yapıldığından, ödendiği bilgisi tarafımıza ulaşmayan cezalara ilişkin Bakanlığımızca defterdarlıklara/vergi dairelerine tahsilin sağlanmasına yönelik gerekli bildirimler yapılmaktadır.
Ayrıca, 6502 sayılı Kanunun 78. maddesine göre idare mahkemesinde iptal davası açılmış olması, kararın yerine getirilmesini durdurmadığından, cezalara ilişkin ödeme süresinin bitimine kadar ödendiği bilgisinin alınmaması halinde tahsile ilişkin ilgili vergi dairelerine bildirim yapılmaktadır.
30.10.2024 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 7529 sayılı Kanunla Reklam Kurulunun vermiş olduğu cezalar da uzlaşma kapsamına alınmış ve böylelikle 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanundaki tüm cezalar uzlaşma müessesi kapsamına dahil edilerek hem kamu alacaklarının masrafsız ve hızlı tahsilinin sağlanması hem de yargının iş yükünün azaltılması hedeflenmiştir.
Öte yandan, Ticaret Bakanlığı olarak öncelikli hedeflerimizden biri ihracatımızın sürekli artışını sağlamaktır. Bu hedefe katkıda bulunan en önemli unsurlardan biri ise ihraç edilen ürünlerimizin kalitesi, güvenliği ve yurt dışı pazarlardaki güçlü imajıdır.
Bu kapsamda, ürün güvenliği alanındaki üst mevzuat olan 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu ile Türk Malı imajına zarar veren firmalara idari yaptırım uygulanmasına karar verilmiştir.” ifadelerini kullandı.
ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE TÜRK MALI İMAJI
Bakan Ömer Bolat soru önergesine verdiği cevapta şu ifadelere yer verdi:
“2023 yılında uygunsuz ürün ihraç eden 8 firmaya 679.974 TL, 2024 yılında ise benzer ihlallerde bulunan 5 firmaya 1.318.869 TL ceza kesilmiştir. Ürün güvenliği denetimlerinde Türk Malı imajına zarar veren firmalara idari yaptırımlar uygulanmakta, bu cezaların tahsilatı 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılmaktadır.”
CEZA YAZMAKLA SORUNLAR ÇÖZÜLMÜYOR
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer,” Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan denetim ve cezalara ilişkin kamuoyuna sunulan bilgiler hem yetersiz hem de şeffaflıktan uzak bir tablo çizmektedir. Denetimler sonucu uygulanan cezaların tahsilat oranları hakkında herhangi bir açıklama yapılmaması ciddi bir soru işareti yaratmaktadır.
Bakanlık çeşitli yaptırımlar uyguladığını belirtse de, fahiş fiyat artışları gibi temel sorunların çözümüne dair somut bir ilerleme kaydedilmemesi, bu cezaların caydırıcılığını da sorgulatmaktadır. Ayrıca, fiyatlara müdahale gerekçesiyle verilen cezaların hangi kriterlere göre belirlendiği net değildir.
Sonuç olarak, denetimlerin yalnızca göstermelik olduğu, cezaların ise sorunun köküne inmeyen yüzeysel uygulamalarla sınırlı kaldığı izlenimi edinilmektedir. Bakanlık, sadece ceza kesmekle yetinmek yerine, bu sorunların yapısal nedenlerine inmeli ve kamuoyunu tatmin edecek şeffaf ve ölçülebilir politikalar geliştirmelidir.
Siyasi iktidarın uyguladığı serbest piyasa ekonomisi, serbest soygun düzeni olarak sürdüğü sürece, sözde önlemlerle vatandaşların mağduriyeti son bulmaz. Gerçekçi olmak gerekirse, süreci halkın lehine yönetme yeteneğini iktidar kaybetmiştir,” diye konuştu.
